„Konsensus konstytucyjny[…] już w pierwszym artykule nowej ustawy zasadniczej kazał w 1997 roku zadeklarować: ‘Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli’. Konstytucja kwietniowa mówiła o „wspólnym dobru”, co podkreślało obowiązki wobec państwa oraz jego prymat w stosunku do wspólnoty narodowej. Natomiast dobro wspólne to całokształt warunków życia społecznego, które pełniej pozwalają grupom i poszczególnym ich członkom integralnie się rozwijać oraz osiągać doskonałość. Poszukiwanie dobra wspólnego było widoczne na rożnych etapach dziejów, co wskazuje na stałą antropologiczną, wynikającą ze społecznej natury człowieka. Historyczne doświadczenie potwierdza pragmatyka porządku prawnego.” (Słowo wstępne, s. 7)

 

W ramach projektu aktywnie wspieranego przez Katedrę Prawa Rzymskiego UJ ukazała się nakładem Wydawnictwa Sejmowego i Fundacji Utriusque iuris praca zbiorowa pt. „Dobro wspólne. Teoria i praktyka”. Jej redaktorzy Wojciech Arndt, ks. Franciszek Longchamps de Bérier i Krzysztof Szczucki napisali dalej w słowie wstępnym o książce, że:

„Jest wynikiem projektu zapoczątkowanego przez pracowników naukowych, doktorantów i studentów wydziałów prawa Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, skupionych wokół naukowych kół Utriusque iuris’ oraz Ti Estin ALetheia. Do pochylenia się nad zagadnieniem dobra wspólnego skłoniły najpierw studia nad filozofią klasyczną w obszarze refleksji nad prawem, prowadzone w ramach seminarium naukowego, jakie zainicjowano w pierwszym z wymienionych kół. Dostrzeżono wtedy szerszy kontekst kategorii występujących w systemie prawnym, a przede wszystkim w Konstytucji RP – zakorzenienie ich w debacie filozoficznej, rozpoczętej i w wysokim stopniu rozwiniętej przez myślicieli starożytnych oraz średniowiecznych. Nakłada to na uczonego prawnika, który kieruje się intencją zrozumienia istoty badanej instytucji, obowiązek przekroczenia granicy systemu prawa pozytywnego, tak aby odnaleźć właściwy kontekst powstania określonego rozwiązania. Obowiązek ten służy nie tylko poznaniu genezy danej konstrukcji prawnej, lecz i buduje perspektywę oceny rozwiązań wypracowanych w ramach danego porządku prawnego. Głębszy namysł nad zasadami i wartościami, rolą wspólnoty i tworzących ją ludzi, pozwala na refleksję nad rozstrzygnięciami normatywnymi, które w istocie mają sprzyjać człowiekowi i tworzonym przez niego zrzeszeniom.”

 

Spis treści:

7 Słowo wstępne

 

11 Cześć pierwsza: Współczesność odnajdująca się w historii

13 Zbigniew Stawrowski / Dobro wspólne a filozofia polityki

23 Marek Piechowiak / Prawne a pozaprawne pojęcia dobra wspólnego

46 Michał Mrozek OP / Dobro wspólne wczoraj i dziś. Na marginesie

lektury Etyki N ikomachejskiej i Summy Teologii

78 Ks. Franciszek Longchamps de Bérier / Pretor jako promotor dobra

wspólnego

92 Piotr Koryś / Kategoria dobra wspólnego w dyskursie publicznym

II Rzeczypospolitej

107 Anna Krzynówek-Arndt / Dobro własne a dobro wspólne – wokół

sporów w filozofii polityki XX wieku

 

125 Część druga: Polityka prawa zmieniająca rzeczywistość

127 Mirosław Granat / Dobro wspólne w pojmowaniu Trybunału

Konstytucyjnego

138 Marcin Stębelski / Dobro wspólne a wybrane elementy

konstytucyjnego modelu ustrojowego państwa

159 Radosław Kołatek / Zasada dobra wspólnego w prawie Unii

Europejskiej. Próba rekonstrukcji

171 Władysław Jóźwicki / Europejski Trybunał Praw Człowieka a dobro

wspólne

200 Wojciech Arndt / Dobro wspólne jako kryterium postępowania władzy

211 Grzegorz Blicharz / Przełom w zarządzaniu zasobami wspólnymi.

Praktyka dobra wspólnego

 

225 Część trzecia: Dobro wspólne godzące interes prywatny i publiczny

227 Marcin Romanowski / Własność prywatna i dobro wspólne

249 Nikodem Rycko / Prawo prywatne międzynarodowe w świetle

konstytucyjnej zasady dobra wspólnego

266 Krzysztof Szczucki / Dobro wspólne u podstaw decyzji

kryminalizacyjnej

282 Marcin Warchoł / Dobro wspólne a interes pokrzywdzonego

w praktyce procesu karnego

296 Małgorzata Korzycka-Iwanow / Dobra chronione w obszarze prawa

rolnego i żywnościowego

315 Marta Pietrzyk / Regulacje dotyczące handlu żywnością w kontekście

dobra wspólnego

329 Piotr Grzebyk / Dobro wspólne w przepisach prawa pracy

340 Aleksy Miarkowski, Damian Pietrzyk / System podatkowy

z perspektywy dobra wspólnego

356 Adam Szafrański / W poszukiwaniu przedsiębiorcy idealnego, czyli

o działalności gospodarczej i etyce

 

367 Bibliografia