Wykład dnia 9 lipca 2019 r. pt. "Prawo a bezprawie - perspektywa prawa rzymskiego".

Jedyna zachowana definicja prawa z Rzymu, pochodząca od Celsusa głosi, że prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe. Paulus wyjaśnił, że „o pretorze mówi się jako o tworzącym prawo również wtedy, gdy orzeka niesłusznie, co odnosi się oczywiście nie do tego, co pretor robi, lecz do tego, co powinien czynić”. Ulpian zaznaczył na samym początku wykładu prawa rzymskiego, że słowo prawo „czerpie swe brzmienie od sprawiedliwości”, w czym nie chodzi o etymologię, lecz głęboki związek prawa ze sprawiedliwością. Doświadczenie rzymskiego społeczeństwa, doskonale na co dzień obeznanego z prawem, znacznie wcześniej niż wymienieni prawnicy formułowali swe uwagi, ujęło kwestię relacji między prawem a bezprawiem w przysłowie: „najwyższe prawo, najwyższym bezprawiem”. Od zarania prawa rzymskiego zagadnienie wyrażają złożenia ius– iniuria oraz fas– nefas. Za charakterystycznie przeciwstawnymi słowa kryje się odniesienie natury i sensu prawa oraz charakterystycznych cech i zagrożeń bezprawiem.